Page 79 - รายงานประจำปี 2563 กรมบังคับคดี

บทความพิเศษ

กระบวนการบังคับตามหลักพระราชบัญญัติ
คุ้มครองประชาชนในการท�าสัญญาขายฝากที่ดิน

เพื่อเกษตรกรรมหรือที่อยู่อาศัย พ.ศ. 2562

โดย : วาสนา ปักกาโร
ผู้อ�านวยการส�านักงานบังคับคดีแพ่งกรุงเทพมหานคร 5

ปัญหาการไร้ที่ดินท�ากินของเกษตรกรซึ่งเกี่ยวโยง ดังกล่าว ซึ่งการตราพระราชบัญญัตินี้สอดคล้องกับ
กับปัญหาหนี้สินของเกษตรกร ซึ่งมีสาเหตุส่วนหนึ่ง เงื่อนไขที่บัญญัติไว้ในมาตรา 26 ของรัฐธรรมนูญ
มาจากการถูกบังคับช�าระหนี้จากทรัพย์สินซึ่งเป็นหลัก แห่งราชอาณาจักรไทยแล้ว จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
ประกันหนี้ จนเป็นที่มาของการขาดแคลนที่ดินท�ากิน ให้ตราพระราชบัญญัติคุ้มครองประชาชนในการท�าสัญญา
เนื่องมาจากการขาดแคลนเงินลงทุนท�าการเกษตร ขายฝากที่ดินเพื่อเกษตรกรรมหรือที่อยู่อาศัย พ.ศ. 2562

ปัญหาเงินทุนหมุนเวียนที่ใช้ในครอบครัว ปัญหาการขาด ประกาศลงราชกิจจานุเบกษา เล่ม 136 ตอนที่ 50 ก
การศึกษาของเกษตรกร ปัญหาการเข้าไม่ถึงแหล่งเงิน หน้า 118 และมีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 17 เมษายน 2562
กู้ในระบบ ปัญหาช่องว่างทางกฎหมายและความไม่รู้ ยกเว้นในส่วนที่เกี่ยวข้องกับการไถ่ทรัพย์สินที่ขาย
กฎหมาย ที่ท�าให้เกษตรกรตกอยู่ในสถานะถูก ฝากหรือการวางทรัพย์อันเป็นสินไถ่ต่อส�านักงานวาง
เอาเปรียบ โดยเฉพาะอย่างยิ่งความไม่รู้กฎหมาย ทรัพย์หรือส�านักงานที่ดินจังหวัดหรือส�านักงานที่ดินที่
เรื่องการขายฝาก กระบวนการบังคับตามหลักกฎหมาย รับจดทะเบียนการขายฝากทรัพย์สินนั้น โดยสละสิทธิ
เรื่องการขายฝากเป็นกระบวนการที่เจ้าหนี้นิยมใช้ ถอนทรัพย์ที่ได้วางไว้ ตามมาตรา 18 แห่งพระราชบัญญัตินี้

เพราะหากผู้ขายฝาก (ลูกหนี้) ไม่ไถ่คืนทรัพย์สินที่ขายฝาก ที่มีผลให้ใช้บังคับเมื่อพ้นก�าหนดหนึ่งร้อยแปดสิบวันนับ
ภายในก�าหนดระยะเวลาการขายฝาก ทรัพย์สินที่ แต่วันประกาศในราชกิจจานุเบกษา คือตั้งแต่วันที่ 13
ขายฝากนั้นย่อมตกเป็นของผู้ซื้อฝาก (เจ้าหนี้) เด็ดขาด ตุลาคม 2563 เป็นต้นไป ซึ่งมีสาระส�าคัญสรุปได้ดังนี้
โดยผู้ซื้อฝากไม่ต้องฟ้องร้องต่อศาลเพื่อบังคับตาม 1. เป็นการขายฝากเฉพาะที่ดินเพื่อเกษตรกรรม
สัญญาขายฝาก หรือที่อยู่อาศัยเท่านั้น โดยค�าว่าเกษตรกรรม
วันที่ 16 เมษายน 2562 สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว หมายความถึง เกษตรกรรมตามกฎหมายว่าด้วยการ
มหาวชิราลงกรณบดินทรเทพยวรางกูร มีพระราชโองการ เช่าที่ดินเพื่อเกษตรกรรม ส่วนที่อยู่อาศัย หมายความถึง
โปรดเกล้าฯ ให้ประกาศว่าโดยที่เป็นการสมควรมี อาคารหรือสิ่งปลูกสร้างและหรือที่ดินที่ใช้เป็น
กฎหมายว่าด้วยการคุ้มครองประชาชนในการท�าสัญญา ที่อยู่อาศัยหรือที่เกี่ยวเนื่องกับการอยู่อาศัยหรือเพื่อ

ขายฝากที่ดินเพื่อเกษตรกรรมหรือที่อยู่อาศัย พระราช ประโยชน์ในการอยู่อาศัย ไม่ว่าจะได้ใช้เป็นสถานที่
บัญญัตินี้มีบทบัญญัติบางประการเกี่ยวกับการจ�ากัด ประกอบกิจการงานด้วยหรือไม่ก็ตาม (มาตรา 4)
สิทธิและเสรีภาพ ของบุคคลซึ่งมาตรา 26 ประกอบกับ 2. สัญญาต้องถูกตรวจสอบจากเจ้าหน้าที่ก่อน
มาตรา 37 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย กฎหมายระบุให้การท�าสัญญาขายฝากและการแก้ไข
บัญญัติให้กระท�าได้ โดยอาศัยอ�านาจตามบทบัญญัติ ข้อตกลงทุกครั้งต้องระบุรายละเอียดครบถ้วน และต้อง
แห่งกฎหมายเหตุผลและความจ�าเป็นในการจ�ากัด ถูกตรวจสอบโดยเจ้าหน้าที่ที่ดินก่อนจึงจะสามารถ
สิทธิและเสรีภาพของบุคคล ตามพระราชบัญญัตินี้ จดทะเบียนได้ (มาตรา 8)
เพื่อคุ้มครองผู้ขายฝากที่ดินเพื่อเกษตรกรรมและ 3. ห้ามท�าสัญญาขายฝากต�่ากว่า 1 ปี ก�าหนด

ที่อยู่อาศัยให้ได้รับความเป็นธรรมจากการท�าธุรกรรม เวลาไถ่ถอนต้องมีระยะเวลาไม่น้อยกว่า 1 ปี สูงสุดไม่เกิน 10 ปี
78